Ui - Allium Cepa
Uien zijn leuke groenten voor de moestuin. Ze zijn makkelijk te telen en vragen niet veel verzorging. Er zijn twee manieren om uien te telen. Je hebt zaaiuien en plantuien. Zaaiuien zaai je in de lente en aan het eind van het jaar kun je de volwassen uien oogsten. De tweede manier is via plantuitjes. Deze teelt is makkelijker, vooral als je de plantuitjes koopt. Je stopt de kleine uitjes in de grond en de volwassen uien kun je weer oogsten. Op deze manier kun je sneller uien oogsten en de uien zijn over het algemeen ook groter dan zaaiuien.
Plantuien kopen is echter wel duurder dan een zakje uienzaad.
Plantuien telen
Je kunt ook zelf plantuitjes telen. In het eerste jaar zaai je zo rond juli de uien. In de herfst oogst je de kleine uitjes. Je haalt het loof eraf en bewaard de kleine uitjes vorstvrij en zo stabiel mogelijk (dus weinig temperatuurschommelingen, anders kunnen de uitjes vroegtijdig uitlopen). Het volgende jaar plant je die uitjes weer uit en laat je ze uitgroeien tot een volwassen ui.
Inmaakuitjes/zilveruitjes/st. Jansuitjes
Behalve de normale uien, heb je ook nog inmaakuitjes. Ook bekend onder de naam sint-jansuitjes of zilveruitjes. Deze uitjes worden ook gezaaid en na enkele maanden kunnen de kleine uitjes geoogst worden. Deze kun je inmaken in het zuur of rauw verwerken in salades en soepen.
Bosui
Ook heb je nog de bosui. Ze lijkt op de lentui, maar die behoort tot een andere soort uien, niet tot de Allium Cepa. Je eet deze uitjes jong en je kunt zowel de stengel als het uitje zelf eten.
Een moestuintip: plant de uien naast wortels. De uien zullen de wortelvlieg verdrijven, en de wortels de uienvlieg.
Zaaien
Plantuitjes plant je rechtstreeks in de grond, geef je water en uiteindelijk zullen ze uitlopen. Zaaiuien kun je vroeg in het jaar onder glas zaaien, het makkelijkst vind ik dan om ze in een zaaitray te zaaien, één ui per vakje. Je kunt ze echter ook iets later in het jaar in de volle grond zaaien. Dat vind ik nog wel makkelijker. Je hoeft de uitjes niet meer te verplanten (wat nog wel eens tot bezwijken van het plantje kan leiden heb ik gemerkt, vooral als het uienplantje nog wat kleiner is) en ze staan meteen goed geworteld in de grond.
Het kiemen van de uienzaden kan lang duren, tot wel drie weken. Als je de zaden voor het zaaien een dag laat voorweken in water, kiemen de zaden sneller.
Plantuien kopen is echter wel duurder dan een zakje uienzaad.
Plantuien telen
Je kunt ook zelf plantuitjes telen. In het eerste jaar zaai je zo rond juli de uien. In de herfst oogst je de kleine uitjes. Je haalt het loof eraf en bewaard de kleine uitjes vorstvrij en zo stabiel mogelijk (dus weinig temperatuurschommelingen, anders kunnen de uitjes vroegtijdig uitlopen). Het volgende jaar plant je die uitjes weer uit en laat je ze uitgroeien tot een volwassen ui.
Inmaakuitjes/zilveruitjes/st. Jansuitjes
Behalve de normale uien, heb je ook nog inmaakuitjes. Ook bekend onder de naam sint-jansuitjes of zilveruitjes. Deze uitjes worden ook gezaaid en na enkele maanden kunnen de kleine uitjes geoogst worden. Deze kun je inmaken in het zuur of rauw verwerken in salades en soepen.
Bosui
Ook heb je nog de bosui. Ze lijkt op de lentui, maar die behoort tot een andere soort uien, niet tot de Allium Cepa. Je eet deze uitjes jong en je kunt zowel de stengel als het uitje zelf eten.
Een moestuintip: plant de uien naast wortels. De uien zullen de wortelvlieg verdrijven, en de wortels de uienvlieg.
Zaaien
Plantuitjes plant je rechtstreeks in de grond, geef je water en uiteindelijk zullen ze uitlopen. Zaaiuien kun je vroeg in het jaar onder glas zaaien, het makkelijkst vind ik dan om ze in een zaaitray te zaaien, één ui per vakje. Je kunt ze echter ook iets later in het jaar in de volle grond zaaien. Dat vind ik nog wel makkelijker. Je hoeft de uitjes niet meer te verplanten (wat nog wel eens tot bezwijken van het plantje kan leiden heb ik gemerkt, vooral als het uienplantje nog wat kleiner is) en ze staan meteen goed geworteld in de grond.
Het kiemen van de uienzaden kan lang duren, tot wel drie weken. Als je de zaden voor het zaaien een dag laat voorweken in water, kiemen de zaden sneller.
Verdere verzorging
Uien wortelen ondiep en hebben dus regelmatig water nodig, omdat ze geen water uit diepere grondlagen op kunnen nemen. Ook is regelmatig wieden belangrijk voor de groei van de ui. Om te zorgen dat een ui niet door schiet, moeten de omstandigheden zo stabiel mogelijk blijven (normaal schiet een ui niet door in het eerste jaar, maar het kan voorkomen). Ook om deze reden is regelmatig water geven aan te raden.
Mocht een ui toch doorschieten is er niet heel veel aan de hand. je knipt de bloeistengel er gewoon uit en de ui zaal weer verder gaan met een knol vormen.
Oogst
Je kunt de uien oogsten als het loof begint af te sterven, maar je kunt ook gewoon de uien uit de grond halen als je ze groot genoeg vindt. Je kunt de andere uien dan eventueel laten staan (tot het loof begint af te sterven, zodra het loof verdort is moeten de uien geoogst worden).
Sommige uiensoorten kun je vrij lang bewaren, maar dit hangt van de soort af. Je moet de uien hiervoor laten drogen. Dit doe je door de uien in groepjes aan elkaar te binden en ze droog op te hangen, bijvoorbeeld onder een afdakje. Na 3 tot 4 weken zijn de uien droog en kunnen ze opgeborgen worden. Bij het bewaren van de uien is het niet erg als ze een graadje vorst te verduren krijgen, maar als er echt een vorstperiode aan komt, zul je ze een beetje tegen de vorst moeten beschermen. Bewaar de uien niet te warm, dan zullen ze gaan uitlopen.
Zaadwinst
Alle uien die vallen onder Allium Cepa (alle uien op deze pagina) kunnen met elkaar kruizen, dus wanneer je zelf zaden oogst en er stonden meerdere uien tegelijk in bloei, heb je een grote kans dat je allerlei soorten uiten terugkrijgt uit de zaden die je geoogst hebt.
Om de uien tot bloei te laten komen moet je ze na het overwinteren weer uitplanten. De ui zal nu weer gaan uitlopen en ook een bloeistengel vormen. Als de bloei over is zullen de zaden worden gevormd. Zodra de zaden zwart en hart zijn kunnen ze verzameld worden. Haal de hele uitgebloeide bloem van de plant, laat die verder drogen en verzamel dan de zaden.
Zelfs als ze koel en donker worden bewaard worden, zijn uienzaden maar één, hooguit twee jaar kiemkrachtig.
Uien wortelen ondiep en hebben dus regelmatig water nodig, omdat ze geen water uit diepere grondlagen op kunnen nemen. Ook is regelmatig wieden belangrijk voor de groei van de ui. Om te zorgen dat een ui niet door schiet, moeten de omstandigheden zo stabiel mogelijk blijven (normaal schiet een ui niet door in het eerste jaar, maar het kan voorkomen). Ook om deze reden is regelmatig water geven aan te raden.
Mocht een ui toch doorschieten is er niet heel veel aan de hand. je knipt de bloeistengel er gewoon uit en de ui zaal weer verder gaan met een knol vormen.
Oogst
Je kunt de uien oogsten als het loof begint af te sterven, maar je kunt ook gewoon de uien uit de grond halen als je ze groot genoeg vindt. Je kunt de andere uien dan eventueel laten staan (tot het loof begint af te sterven, zodra het loof verdort is moeten de uien geoogst worden).
Sommige uiensoorten kun je vrij lang bewaren, maar dit hangt van de soort af. Je moet de uien hiervoor laten drogen. Dit doe je door de uien in groepjes aan elkaar te binden en ze droog op te hangen, bijvoorbeeld onder een afdakje. Na 3 tot 4 weken zijn de uien droog en kunnen ze opgeborgen worden. Bij het bewaren van de uien is het niet erg als ze een graadje vorst te verduren krijgen, maar als er echt een vorstperiode aan komt, zul je ze een beetje tegen de vorst moeten beschermen. Bewaar de uien niet te warm, dan zullen ze gaan uitlopen.
Zaadwinst
Alle uien die vallen onder Allium Cepa (alle uien op deze pagina) kunnen met elkaar kruizen, dus wanneer je zelf zaden oogst en er stonden meerdere uien tegelijk in bloei, heb je een grote kans dat je allerlei soorten uiten terugkrijgt uit de zaden die je geoogst hebt.
Om de uien tot bloei te laten komen moet je ze na het overwinteren weer uitplanten. De ui zal nu weer gaan uitlopen en ook een bloeistengel vormen. Als de bloei over is zullen de zaden worden gevormd. Zodra de zaden zwart en hart zijn kunnen ze verzameld worden. Haal de hele uitgebloeide bloem van de plant, laat die verder drogen en verzamel dan de zaden.
Zelfs als ze koel en donker worden bewaard worden, zijn uienzaden maar één, hooguit twee jaar kiemkrachtig.